Studia wyższe to etap nauki na ostatnich szczeblach systemu edukacyjnego. Polski system po reformie z roku 2016 ma następujące szczeble:
– przygotowanie przedszkolne; obowiązkowe dla sześciolatków, trwa jeden rok,
– szkoła podstawowa – ośmioletnia, podzielona na dwa etapy: nauczanie początkowe w klasach I-III i przedmiotowe IV-VIII. Szkoła podstawowa jest szkołą ogólnokształcącą, przygotowującą do podjęcia nauki w szkołach średnich; dzieci i młodzież chodząc do podstawówki spełniają zapisany w Konstytucji RP obowiązek szkolny,
– szkoła ponadpodstawowa; okres nauki uzależniony jest od typu szkoły i trwa od trzech do pięciu lat; młodzież w szkołach ponadpodstawowych objęta jest konstytucyjnym obowiązkiem nauki, który wygasa w momencie ukończenia szkoły albo osiągnięcia wieku 18 lat.
Uzupełnieniem nauki w szkołach średnich są szkoły policealne. Ich zadaniem jest przygotowanie absolwentów do wykonywania określonego zawodu.
Absolwenci szkół średnich, którzy zdali maturę mogą kształcić się na uczelniach wyższych. Uczelnie w Polsce organizują naukę na trzech poziomach:
Studia I stopnia.
To trwające sześć lub siedem semestrów studia licencjackie lub inżynierskie. Po ich ukończeniu absolwent mający tytuł licencjata lub inżyniera może kształcić się na kolejnym szczeblu studiów.
Studia II stopnia.
Często nazywa się je studiami uzupełniającymi magisterskimi. Uzupełnienie dotyczy dopełnienia poziomu wykształcenia w stosunku do studiów I stopnia, a absolwent opuszcza studia II stopnia z zawodowym tytułem magistra.
Studia trwają 4 semestry. Można studia II stopnia realizować jako jednolite. Pięcioletnie studia magisterskie, albo trwające 11 semestrów studia dla farmaceutów lub weterynarzy oraz sześcioletnie studia medyczne kończą się obroną pracy dyplomowej.
Studia III stopnia.
To studia doktoranckie. System tych studiów kształci kadry dla potrzeb polskiej nauki i dydaktyki na wyższych uczelniach. Trwające minimum 2, a maksimum 4 lata kończą się napisaniem rozprawy doktorskiej. Absolwent otrzymuje naukowy tytuł doktora.
Większość kierunków na wszystkich uczelniach w Polsce umożliwia studentom naukę w różnym trybie. Poza uczelniami medycznymi oraz kierunkami politechnicznymi wymagającymi dużej ilości ćwiczeń praktycznych, laboratoryjnych, inne kierunki na wszystkich strzech stopniach można kończyć w formie:
– studiów stacjonarnych, czyli dziennych,
– studiów niestacjonarnych, tzw. zaocznych,
– studiów wieczorowych,
– w formie toku indywidualnego albo eksternistycznie.
Ukończenie studiów wyższych nie musi oznaczać końca procesu kształcenia. Dla osób mających dyplom I lub II stopnia w systemie edukacji przewidziano szeroką ofertę studiów podyplomowych, dzięki którym można zdobyć nowe kwalifikacje zawodowe. I tak osoba posiadająca tytuł licencjata informatyki może skończyć trwające trzy semestry studia podyplomowe w zakresie analizy zjawisk finansowych. Po studiach nadal będzie mieć tytuł licencjata, bo poziom wykształcenia pozostanie bez zmian, ale zyska kwalifikacje do wykonywania drugiego zawodu – analityka finansowego.